ชื่อวิทยาศาสตร์ : Artocarpus heterophyllus Lam.
ชื่อสามัญ :
Jack fruit tree
วงศ์ :
MORACEAE
ชื่ออื่น :
ขะนู (ชอง-จันทบุรี) ขะเนอ (เขมร) ซีคึย, ปะหน่อย
(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) นะยวยซะ
(กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) นากอ (มลายู-ปัตตานี) เนน (ชาวบน-นครราชสีมา) มะหนุน
(ภาคเหนือ,ภาคใต้) ล้าง,ลาน
(ฉาน-เหนือ) หมักหมี้
(ตะวันออกเฉียงเหนือ) หมากกลาง (ฉาน-แม่ฮ่องสอน)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : : ไม้ต้น ขนาดใหญ่ สูง 15
- 30 เมตร ลำต้นและกิ่งเมื่อมีบาดแผลจะมีน้ำยางสีขาวข้นคล้ายน้ำนมไหล ใบ
เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ แผ่นใบรูปรี ขนาดกว้าง 5-8
เซนติเมตร ยาว 10 - 15 เซนติเมตร ปลายใบทู่ ถึงแหลม โคนใบมน
ผิวในด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน เนื้อใบหนาผิวใบด้านล่างจะสากมือ ดอก
เป็นช่อแบบช่อเชิงสดแยกเพศอยู่รวมกัน ดอกเพศผู้เรียกว่า "ส่า"
มักออกตามปลายกิ่ง ดอกเพศเมียจะออกตามกิ่งใหญ่และตามลำต้นยอดเกสรเพศเมีย
เป็นหนามแหลม การออกดอก จะออกปีละ 2 ครั้ง คือ ช่วงเดือนธันวาคม - มกราคม
และเมษายน - พฤษภาคม
ส่วนของเนื้อที่รับประทานเจริญมาจากกลีบดอก ส่วนซังคือกลีบเลี้ยง ผล
เป็นผลรวมมีขนาดใหญ่
ส่วนที่ใช้ :
ยวง เมล็ด แก่นของขนุน ส่าแห้งของขนุน ใบ
สรรพคุณ :
ยวงและเมล็ด - รับประทานเป็นอาหาร
แก่นของขนุน - ต้มย้อมผ้าให้สีน้ำตาลแก่
ส่าแห้งของขนุน - ใช้ทำชุดจุดไฟได้
แก่นขนุนหนังหรือขนุนละมุด - มีรสหวานชุ่มขม
บำรุงกำลังและโลหิต ทำให้เลือดเย็น สมาน
ใบขนุนละมุด - เผาให้เป็นถ่านผสมกับน้ำปูนใสหยอดหู
แก้ปวดหู และหูเป็นน้ำหนวก
ไส้ในของขนุนละมุด -
รับประทานแก้ตกเลือดทางทวารเบาของสตรีที่มากไปให้หยุดได้
แก่นและเนื้อไม้ - รับประทานแก้กามโรค